«Η Τουρκία επιδιώκει ρόλο στο αμυντικό σχέδιο SAFE της ΕΕ ύψους 150 δισ. ευρώ» γράφουν οι Τούρκοι

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε μια πρωτοβουλία ύψους 150 δισ. ευρώ, γνωστή ως «Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης» (SAFE), ένα στρατηγικό σχέδιο που αποσκοπεί στην υποστήριξη κοινών αμυντικών έργων και στη μείωση της εξάρτησης της ηπείρου από εξωτερικές στρατιωτικές συμμαχίες.

Το SAFE αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ανασυγκρότηση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης έως το 2030 και την επανεκτίμηση της εξάρτησής της από το ΝΑΤΟ. Σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον ασφάλειας, η Τουρκία θα μπορούσε να διαδραματίσει πιο σημαντικό ρόλο.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του SAFE είναι ότι επιτρέπει τη συμμετοχή χωρών που δεν είναι μέλη της ΕΕ. Υποψήφια κράτη όπως η Τουρκία και χώρες με υφιστάμενες αμυντικές συνεργασίες μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα υπογράφοντας συμφωνίες συνεργασίας με την ΕΕ.

Για την Τουρκία, αυτό ανοίγει το δρόμο για μια βαθύτερη συμμετοχή στην ευρωπαϊκή άμυνα, ιδίως καθώς η εγχώρια βιομηχανία όπλων της επεκτείνεται, με έμφαση στα συστήματα drones και άλλες προηγμένες τεχνολογίες.

Η συμμετοχή της Τουρκίας εξαρτάται από μια επίσημη συμφωνία με την ΕΕ, όπως ορίζεται στο άρθρο 17 του κανονισμού που εγκρίθηκε στις 20 Μαΐου.

Όπως αναφέρει το turkish minute, η Ελλάδα είχε πιέσει για την απαίτηση όλες οι συνεργασίες με χώρες εκτός της ΕΕ να λαμβάνουν ομόφωνη έγκριση, επικαλούμενη τα άρθρα 212 και 218 της Συνθήκης της ΕΕ. Ωστόσο, η Γερμανία και οι νομικοί σύμβουλοι της ΕΕ αντιτάχθηκαν στην κίνηση αυτή και η πρόταση τελικά απορρίφθηκε. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι το άρθρο 212 θα παραμείνει η νομική βάση για μελλοντικές συμφωνίες. Η Ελλάδα εξέδωσε ξεχωριστή δήλωση για να διευκρινίσει τη θέση της και να αποφύγει μελλοντική νομική ασάφεια.

Εάν η Τουρκία και η ΕΕ καταλήξουν σε συμφωνία βάσει του άρθρου 212, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα ευρύ πλαίσιο συνεργασίας που θα καλύπτει τεχνικά, οικονομικά και βιομηχανικά θέματα άμυνας. Η ΕΕ θα διατηρήσει την εποπτεία για να εξασφαλίσει τη συμμόρφωση με τα δημοκρατικά πρότυπα.

Τα έργα στα οποία συμμετέχουν τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, θα υπόκεινται στην έγκριση της πλειοψηφίας των κρατών μελών της ΕΕ.

Το πρόγραμμα SAFE θα προσφέρει δάνεια με χαμηλό επιτόκιο για την ενίσχυση της αμυντικής παραγωγής σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι εταιρείες με έδρα στην ΕΕ πρέπει να εκτελούν τουλάχιστον το 65% της αξίας κάθε έργου που λαμβάνει χρηματοδότηση, ενώ οι εταίροι εκτός ΕΕ μπορούν να συνεισφέρουν μεταξύ 15% και 35%.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συγκεντρώσει κεφάλαια μέσω των χρηματοπιστωτικών αγορών και θα χορηγήσει δάνεια με διάρκεια 45 ετών στις συμμετέχουσες χώρες. Οι προτάσεις έργων πρέπει να υποβληθούν έως τις 30 Ιουνίου 2027 και το συνολικό ποσό των 150 δισεκατομμυρίων ευρώ αναμένεται να διανεμηθεί έως το τέλος του 2030.

Η αναπτυσσόμενη αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας

Ο αμυντικός τομέας της Τουρκίας στοχεύει στην αύξηση των εξαγωγών προς την Ευρώπη. Χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους στη συμμετοχή της Τουρκίας σε περιφερειακές αμυντικές πρωτοβουλίες.

Το 2024, οι τουρκικές εξαγωγές αμυντικού εξοπλισμού ανήλθαν σε 7,1 δισεκατομμύρια δολάρια (περίπου 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ), σημειώνοντας αύξηση 29% σε ετήσια βάση. Πάνω από το 55% των εξαγωγών προοριζόταν για χώρες του ΝΑΤΟ και την Ουκρανία, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη ενσωμάτωση της Τουρκίας στις δυτικές δομές ασφάλειας εν μέσω των αυξανόμενων εντάσεων στην Ευρώπη.

Ένα πρόσφατο παράδειγμα αυτής της συνεργασίας είναι το προηγμένο εκπαιδευτικό αεροσκάφος της Τουρκίας, HÜRJET, το οποίο προορίζεται να χρησιμοποιηθεί σε ένα κέντρο εκπαίδευσης πιλότων του ΝΑΤΟ στο Μπαδαχόθ της Ισπανίας.

Ο ισπανός αναλυτής άμυνας Χάιμε Πέρεζ Γκερά δήλωσε στο κρατικό κανάλι TRT Haber ότι το κέντρο του Μπαδαχόθ θα φιλοξενήσει σημαντικό αριθμό πιλότων του ΝΑΤΟ και ότι η χρήση του HÜRJET θα προσελκύσει μεγαλύτερη προσοχή στην πλατφόρμα.

Περιέγραψε την εξέλιξη αυτή ως ένδειξη της εμβάθυνσης των αεροδιαστημικών δεσμών μεταξύ της Τουρκίας και της Ισπανίας.

Ο Πέρεζ Γκερά εξήρε επίσης την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας της Τουρκίας, χαρακτηρίζοντάς την ως μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις στην περιοχή και προβλέποντας την ανάδειξη της Τουρκίας σε βασικό εταίρο της Ευρώπης στον τομέα της άμυνας.

Οι τουρκικές αμυντικές εταιρείες πληρούν ήδη τα πρότυπα του ΝΑΤΟ και σημειώνουν πρόοδο στην ευρωπαϊκή αγορά. Στα τέλη του 2024, η τουρκική εταιρεία κατασκευής drones Baykar εξαγόρασε την ιταλική Piaggio Aerospace.

Σε μια άλλη εξέλιξη, η Τουρκία υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με την Ισπανία τον Δεκέμβριο του 2024 για τη χρήση του HÜRJET σε ισπανικά προγράμματα στρατιωτικής εκπαίδευσης.

Ο Χαλούκ Γκόργκουν, γραμματέας της Υπηρεσίας Αμυντικής Βιομηχανίας της Τουρκίας (SSB), δήλωσε ότι η Τουρκία συμβάλλει στις ευρωπαϊκές δομές ασφάλειας από τις αρχές του 19ου αιώνα. Ανέφερε κοινές πρωτοβουλίες όπως το στρατιωτικό μεταγωγικό αεροσκάφος A400M, που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με έξι ευρωπαϊκές χώρες.

Ο Γκοργκούν δήλωσε ότι η πρωτοβουλία SAFE θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμη στενότερη συνεργασία μεταξύ των αμυντικών βιομηχανιών της Τουρκίας και της ΕΕ, ιδίως ενόψει της επίσημης υποψηφιότητας της Τουρκίας για ένταξη στην ΕΕ.

Οι πολιτικές εντάσεις συνεχίζονται

Παρά τις δυνατότητες συνεργασίας στον τομέα της άμυνας, οι πολιτικές εντάσεις μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ συνεχίζονται. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα επικρίνει την Άγκυρα για την οπισθοδρόμηση στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

Οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Freedom House, έχουν εκφράσει ανησυχίες για την υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών και του κράτους δικαίου στην Τουρκία. Στην έκθεση της για το 2025, η Freedom House βαθμολόγησε την Τουρκία ως «μη ελεύθερη», αναφέροντας την απότομη υποβάθμιση των πολιτικών δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών λόγω του αυξανόμενου αυταρχισμού και της συστηματικής καταστολής της διαφωνίας υπό την προεδρία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Freedom House και άλλοι φορείς παρακολούθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επισημάνει τη συρρίκνωση του χώρου για την κοινωνία των πολιτών και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης στην Τουρκία.

Τον Μάρτιο, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, ο κύριος πολιτικός αντίπαλος του Ερντογάν, συνελήφθη με την κατηγορία της διαφθοράς, η οποία θεωρείται ευρέως ως πολιτικά υποκινούμενη Η σύλληψή του πυροδότησε εκτεταμένες διαμαρτυρίες και οικονομικές επιπτώσεις, μεταξύ των οποίων η απότομη πτώση της τουρκικής λίρας και η παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας με 40 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.

Η έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ για το 2024 ανέφερε τις συνεχιζόμενες προκλήσεις στην Τουρκία σε σχέση με την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την ελευθερία της έκφρασης.

Το Συμβούλιο της Ευρώπης έχει επίσης κινήσει διαδικασία παράβασης κατά της Τουρκίας για μη εφαρμογή αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τα όργανα της ΕΕ συνεχίζουν να ζητούν μεγαλύτερη διαφάνεια και δικαστική ανεξαρτησία στη χώρα.

Πηγές από το Υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωσαν στο Euronews Turkish ότι ο βαθμός στον οποίο η Τουρκία και οι τουρκικές εταιρείες θα ενταχθούν ουσιαστικά στο σχέδιο SAFE και σε συναφείς πρωτοβουλίες θα αποτελέσει δοκιμασία για την ειλικρίνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι αμυντικές δυνατότητες και η στρατηγική θέση της Τουρκίας καθιστούν δύσκολο για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να την αγνοήσουν. Η Γερμανία και η Ισπανία συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών που υποστηρίζουν ενεργά την εμβάθυνση της συνεργασίας με την Άγκυρα.

Η Ιταλία, που κάποτε δίσταζε να συνεργαστεί στρατιωτικά με την Τουρκία, τώρα διερευνά διακριτικά δυνατότητες για διάλογο σχετικά με την περιφερειακή ασφάλεια και αμυντικές συνεργασίες.

Το πρόγραμμα SAFE προσφέρει στην Τουρκία μια επίσημη οδό για την ανάπτυξη στενότερων αμυντικών δεσμών με την ΕΕ. Για την ΕΕ, η πρόκληση θα είναι η εξισορρόπηση των στρατηγικών στόχων με τη δέσμευσή της στις δημοκρατικές αξίες

Ο τρόπος με τον οποίο οι Βρυξέλλες θα χειριστούν το ρόλο της Τουρκίας στο πλαίσιο του SAFE θα μπορούσε να διαμορφώσει το μέλλον των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας και την ευρύτερη πορεία της ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής.

Πηγή: Pagenews.gr