Scope για Ελλάδα: Τα 4 προβλήματα που απειλούν την οικονομία

Παρά τις θετικές εξελίξεις στη δημοσιονομική πολιτική και τη βελτίωση των δεικτών χρέους, η πρόσφατη αξιολόγηση της Scope Ratings για την Ελλάδα (30 Μαΐου 2025) φωτίζει σημαντικές δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, οι οποίες περιορίζουν τη μεσοπρόθεσμη ανθεκτικότητα και δυναμική της χώρας σύμφωνα με το crisismonitor

Η έκθεση, η οποία διατηρεί τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Ελλάδας στο επίπεδο ΒΒΒ με σταθερές προοπτικές, εντοπίζει τέσσερις βασικές περιοχές αυξημένου κινδύνου:

Να σημειωθεί ότι η Scope τοποθετεί την Ελλάδα στο ίδιο πλαίσιο με τις Ρουμανία, Τουρκία, Γεωργία και Σερβία, τις οποίες χαρακτηρίζει “rating peers”, που συνεπάγεται ότι η συγκριτική αξιολόγηση λαμβάνει υπόψη της αυτές τις οικονομίες και όχιες τις ευρωπαϊκές.

Η Scope αποδίδει στην Ελλάδα χαμηλότερη βαθμολογία κατά 2/3 βαθμίδες στον δείκτη εγχώριου οικονομικού κινδύνου λόγω των εξής παραμέτρων:

Α. Αναπτυξιακό δυναμικό: “Ασθενές”

Η μακροπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της χώρας παραμένει περιορισμένη, κυρίως λόγω:

• Δημογραφικής γήρανσης

• Χαμηλής παραγωγικότητας

• Ανεπαρκούς ιδιωτικής επενδυτικής δραστηριότητας
  Αυτό συντηρεί έναν φαύλο κύκλο υποεπένδυσης και αδύναμης ανταγωνιστικότητας.

Β. Νομισματικό πλαίσιο: “Ουδέτερο”

Η νομισματική πολιτική διαμορφώνεται από την ΕΚΤ, η οποία παρέχει σταθερότητα και προβλεψιμότητα. Η πρόσβαση της Ελλάδας στη ρευστότητα του Ευρωσυστήματος μετριάζει τον κίνδυνο από τις εσωτερικές αδυναμίες στη χάραξη νομισματικής πολιτικής.

Γ. Μακροοικονομική σταθερότητα και βιωσιμότητα: “Ασθενής”

Παρά την πρόοδο, η διαρθρωτική ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, η οικονομία παραμένει οριακά διαφοροποιημένη, και η αγορά εργασίας είναι ανελαστική. Τα παραπάνω περιορίζουν τη δυνατότητα ταχείας και διατηρήσιμης ανάπτυξης.

Δημόσιο χρέος: Μειώνεται, αλλά παραμένει υπερβολικά υψηλό

Παρότι το χρέος της γενικής κυβέρνησης βαίνει μειούμενο –από 209,9% του ΑΕΠ το 2020 σε 150,9% το 2024 και με πρόβλεψη για 125% έως το 2030– παραμένει εξαιρετικά υψηλό σε σχέση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η Scope χαρακτηρίζει αυτό το στοιχείο ως μακροπρόθεσμο διαρθρωτικό κίνδυνο, παρά τις ευνοϊκές συνθήκες αποπληρωμής (μακρές ωριμάνσεις, χαμηλά επιτόκια, μεγάλο ταμειακό απόθεμα ύψους 42 δισ. ευρώ).

Τραπεζικός τομέας: Σημαντική πρόοδος αλλά με ενδογενείς αδυναμίες

Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) στο 6% του συνόλου των δανείων αποτελεί επιτυχία, ωστόσο η Scope υπογραμμίζει ότι παραμένουν υψηλά τα αναβαλλόμενα φορολογικά στοιχεία (DTCs), ενώ ο δεσμός τραπεζών-δημοσίου εξακολουθεί να είναι έντονος. Αυτό το φαινόμενο ενέχει συστημικούς κινδύνους, σε περίπτωση νέας δημοσιονομικής κρίσης ή διεύρυνσης των spreads.

Εξωτερικός τομέας: Επίμονες ανισορροπίες και εξάρτηση από τον τουρισμό

Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διαμορφώθηκε στο -6,9% του ΑΕΠ το 2024, με τη Scope να αποδίδει την επιδείνωση κυρίως στη δυναμική της εγχώριας κατανάλωσης και στην υπερβολική εξάρτηση από τον τουρισμό. Η Ελλάδα εμφανίζει αρνητική καθαρή διεθνή επενδυτική θέση (NIIP) στο -126,3% του ΑΕΠ, υποδηλώνοντας εξωτερική ευπάθεια σε περιόδους διεθνούς χρηματοοικονομικής αναταραχής.

Ανάπτυξη: Διαρθρωτικοί περιορισμοί και αδύναμη παραγωγικότητα

Παρά την ενίσχυση του ΑΕΠ ανά κάτοικο (PPP στα 42.900 δολ. για το 2024), η Scope αξιολογεί την αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας ως “αδύναμη” λόγω:

• Γήρανσης του πληθυσμού (old-age dependency ratio: 38,1%)
• Χαμηλής παραγωγικότητας
• Περιορισμένων επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα
• Εμμονής υψηλής διαρθρωτικής ανεργίας (~11%)

Η απουσία οικονομικής διαφοροποίησης περιορίζει τις δυνατότητες της Ελλάδας να αναπτυχθεί αυτόνομα από εξωγενείς τομείς όπως ο τουρισμός ή η ναυτιλία.

Περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί παράγοντες (ESG): Ανεπάρκειες που απαιτούν πολιτική παρέμβαση

Η Scope επισημαίνει:

• Περιβαλλοντική ευπάθεια λόγω υψηλών εκπομπών CO₂ ανά μονάδα ΑΕΠ και χαμηλής, αν και αυξανόμενης, διείσδυσης των ΑΠΕ.
• Δημογραφική πίεση με αύξηση της εξάρτησης ηλικιωμένων και άνιση περιφερειακή ανάπτυξη.
• Σχετικά ισχυρή διακυβέρνηση, που αντισταθμίζει εν μέρει τα υπόλοιπα ESG ρίσκα.

Αρνητικοί παράγοντες αλλαγής αξιολόγησης

Η Scope παραθέτει τρεις βασικές εξελίξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας:

1. Διακοπή ή αναστροφή της δημοσιονομικής προσαρμογής – Μια επιδείνωση των δημοσιονομικών επιδόσεων που θα εμποδίσει τη συνεχιζόμενη μείωση του χρέους.
2. Επανεμφάνιση ή επιδείνωση των κινδύνων στον τραπεζικό τομέα – Ανατροπή της πτωτικής τάσης των NPLs ή απρόσμενη αποσταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
3. Διαβρωτική επιδείνωση της μακροοικονομικής ανθεκτικότητας – Όπως σημαντική επιδείνωση στους εξωτερικούς δείκτες (τρέχον ισοζύγιο, NIIP), ή εξωγενή σοκ που πλήττουν την ανταγωνιστικότητα.

Συμπεράσματα

Η Scope αξιολογεί θετικά τη δημοσιονομική πειθαρχία και το ευρωπαϊκό πλαίσιο στήριξης, ωστόσο προειδοποιεί για μακροπρόθεσμους κινδύνους που δεν έχουν ακόμη εξαλειφθεί. Η ελληνική οικονομία εμφανίζει ευθραυστότητα σε τρία επίπεδα:

1. Δημοσιονομικό – τραπεζικό σύμπλεγμα (sovereign-bank nexus)
2. Διαρθρωτική αστάθεια εξωτερικού τομέα
3. Κοινωνικοοικονομικές ανισορροπίες που αποδυναμώνουν τη μελλοντική ανάπτυξη

Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ενίσχυση της παραγωγικότητας, διεύρυνση των πηγών ανάπτυξης, και σταδιακή απεξάρτηση από εξωτερικά και κυκλικά μοντέλα ανάπτυξης.

Προτεινόμενες πολιτικές παρεμβάσεις:

• Επιτάχυνση της απορρόφησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης
• Ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα και της βιομηχανικής παραγωγής
• Μεταρρυθμίσεις σε αγορά εργασίας και συνταξιοδοτικό
• Στρατηγική για την ενίσχυση της εξωστρέφειας και την ενεργειακή μετάβαση

Πηγή: pagenews.gr