Σεισμός 8 Ρίχτερ στην Ευρώπη… αν κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ

Η δήλωση αυτή αποτυπώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο το μέγεθος της απειλής που θα αντιμετώπιζε η ευρωπαϊκή –και όχι μόνο– οικονομία σε περίπτωση που το Ιράν προχωρούσε στο κλείσιμο της σημαντικότερης θαλάσσιας αρτηρίας του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου και φυσικού αερίου.

«Η Ευρώπη πρέπει να προετοιμαστεί για το χειρότερο σενάριο: Μια ενεργειακή κρίση στο Στενό του Ορμούζ θα ήταν ο οικονομικός ισοδύναμος ενός σεισμού 8 ρίχτερ», προειδοποιεί ο Kristian Kerr, επικεφαλής αναλυτής της LPL Financial.

Η δήλωση αυτή αποτυπώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο το μέγεθος της απειλής που θα αντιμετώπιζε η ευρωπαϊκή –και όχι μόνο– οικονομία σε περίπτωση που το Ιράν προχωρούσε στο κλείσιμο της σημαντικότερης θαλάσσιας αρτηρίας του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το Στενό του Ορμούζ, ως το στενότερο σημείο σύνδεσης της Μέσης Ανατολής με τον υπόλοιπο κόσμο, αποτελεί τον πιο ευαίσθητο κρίκο της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης σύμφωνα με το crisismonitor.gr

Η γεωπολιτική στρατηγική του Ιράν, που συστηματικά αξιοποιεί το Στενό ως μοχλό πίεσης σε περιόδους εντάσεων, δημιουργεί ένα σκηνικό διαρκούς αβεβαιότητας για τις διεθνείς αγορές. Οι πρόσφατες δηλώσεις ανώτατων Ιρανών αξιωματούχων περί ενδεχόμενου αποκλεισμού του περάσματος, σε συνδυασμό με τις ήδη υφιστάμενες διαταραχές στη ναυσιπλοΐα της Ερυθράς Θάλασσας, εντείνουν τους φόβους για μια πολυεπίπεδη κρίση που θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι επιπτώσεις ενός τέτοιου σεναρίου δεν περιορίζονται μόνο στην ενέργεια, αλλά διαχέονται σε κάθε πτυχή της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της Ευρώπης.

Η πραγματική απειλή ενός αποκλεισμού του Ορμούζ δεν έγκειται μόνο στη διακοπή της φυσικής ροής ενέργειας, αλλά στην εκτίναξη της γεωπολιτικής αβεβαιότητας και στην αποσταθεροποίηση των διεθνών αγορών. Η Ευρώπη, ήδη ευάλωτη λόγω της εξάρτησής της από εισαγόμενους υδρογονάνθρακες και καθώς επιχειρεί να αποδεσμευθεί από τη Ρωσία και τον άνθρακα ταυτόχρονα, θα βρεθεί αντιμέτωπη με πληθωριστικές πιέσεις, αύξηση του κόστους παραγωγής και ενδεχόμενες ελλείψεις σε καύσιμα και πρώτες ύλες.

Ενδεχόμενη χρήση από το Ιράν του μεγαλύτερου γεωοικονομικού μοχλού πίεσης που διαθέτει θα οδηγήσει σε εκ βάθρων αναδιάταξη των διεθνών διαδρομών και των καναλιών της εφοδιαστικής αλυσίδας. Παράλληλα, κάτι τέτοιο, σε συνδυασμό με τις παράλληλες επιθέσεις στη ναυσιπλοΐα της Ερυθράς Θάλασσας, ενισχύει τον κίνδυνο μιας ευρύτερης περιφερειακής σύρραξης και παγκόσμιας οικονομικής αναταραχής. Η ισορροπία μεταξύ αποτροπής, διπλωματίας και στρατιωτικής ετοιμότητας καθίσταται κρίσιμη, καθώς ακόμη και η απειλή διακοπής της ροής ενέργειας αρκεί για να προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, στις αλυσίδες εφοδιασμού και στη συνολική οικονομική σταθερότητα της ηπείρου.

Η Ευρώπη μπροστά σε νέα ενεργειακή κρίση

Ο κίνδυνος μιας νέας ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο των διεθνών ανησυχιών, με τις επιπτώσεις να απειλούν όχι μόνο την ευρωπαϊκή αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Η εκτίναξη των τιμών του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική αστάθεια στη Μέση Ανατολή, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα αβεβαιότητας για κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Όπως επισημαίνουν διεθνείς αναλυτές, ακόμη και η απειλή κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ αρκεί για να προκαλέσει έντονες διακυμάνσεις στις αγορές, να εντείνει τις πληθωριστικές πιέσεις και να επιβαρύνει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Οι συνέπειες μιας τέτοιας κρίσης δεν περιορίζονται στην Ευρώπη. Η Ασία, που ήδη ανταγωνίζεται τη Γηραιά Ήπειρο για προμήθειες LNG, θα στραφεί επίσης σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας όπως το πετρέλαιο και ο άνθρακας, εντείνοντας τον παγκόσμιο ανταγωνισμό και επιβαρύνοντας περαιτέρω τις τιμές. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, σε περίπτωση γενικευμένης σύρραξης στη Μέση Ανατολή, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μπορούσε να συρρικνωθεί έως και κατά 0,5% το 2025, με τα νοικοκυριά να αποτελούν το πρώτο θύμα της νέας αυτής αναταραχής.

Ο κίνδυνος για την Ευρώπη έγκειται στην υψηλή της εξάρτηση από τις εισαγωγές LNG και πετρελαίου που διέρχονται από το Στενό του Ορμούζ, με το 12% των ευρωπαϊκών εισαγωγών LNG να προέρχεται από το Κατάρ και τα ΗΑΕ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την Ασία αγγίζει το 26%. Ειδικά για την Ασία, η διαταραχή θα είναι σημαντική κυρίως για χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, που εξαρτώνται κατά 45% και 25% αντίστοιχα από το καταριανό LNG, αλλά η Ευρώπη παραμένει πιο ευάλωτη λόγω περιορισμένων εναλλακτικών και μικρότερης διαπραγματευτικής ισχύος στην παγκόσμια αγορά spot. Παράλληλα, η πλήρης διακοπή της ροής θεωρείται εξαιρετικά απίθανη λόγω του ότι και το ίδιο το Ιράν, όπως και άλλες χώρες της περιοχής, εξαρτώνται από το Στενό για τις δικές τους εξαγωγές. Ωστόσο, ακόμη και μια βραχυπρόθεσμη ή μερική διακοπή θα προκαλούσε εκτίναξη τιμών και ανακατανομή των παγκόσμιων ροών LNG και πετρελαίου, με τις ευρωπαϊκές αγορές να πλήττονται δυσανάλογα λόγω της αυξημένης εξάρτησης από εισαγωγές και της αδυναμίας άμεσης υποκατάστασης των χαμένων ποσοτήτων.

Σενάρια γεωοικονομικών επιπτώσεων

Η εντεινόμενη ένταση στη Μέση Ανατολή έχει προκαλέσει σημαντικές ανησυχίες στις διεθνείς αγορές, θέτοντας σε κίνηση σενάρια που επηρεάζουν τον πληθωρισμό, την ενεργειακή ασφάλεια, τις αλυσίδες εφοδιασμού και τη γεωπολιτική σταθερότητα.

Σενάρια Οικονομικών Επιπτώσεων

1. Πλήρης Αποκλεισμός του Στενού του Ορμούζ

• Τιμές Πετρελαίου: Η Goldman Sachs (μέσω Reuters) προβλέπει εκτίναξη άνω των $200/βαρέλι σε περίπτωση παρατεταμένης διακοπής, με παγκόσμιο πληθωριστικό αντίκτυπο περίπου +0.4% ανά 10% αύξηση τιμών.
• Ευρωπαϊκή Εξάρτηση: Η ΕΕ εισάγει 35% του LNG και 18% του αργού πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο (Euronews).

2. Συνεχιζόμενες Επιθέσεις στην Ερυθρά Θάλασσα

• Διαταραχές Αλυσίδας Εφοδιασμού: Η Xeneta (μέσω DW) εκτιμά ότι η παράκαμψη μέσω Αφρικανικού Κέρατος αυξάνει το κόστος μεταφοράς έως και $1 εκατ./ταξίδι.
• Ασφάλιστρα Ναυτιλίας: Τα ασφάλιστρα για πλοία στο Στενό του Ορμούζ έχουν αυξηθεί κατά 300% από το 2024 (CNBC).

Γεωπολιτικο προφίλ

1. Κίνδυνοι Στρατιωτικής Κλιμάκωσης

• Σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ: Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές (DW) και οι ιρανικές απειλές περί “αναλογικής απάντησης” αυξάνουν τον κίνδυνο περιφερειακού πολέμου.
• Συμμετοχή ΗΠΑ/ΝΑΤΟ: Περίπου 60% του αμερικανικού στόλου στον Περσικό Κόλπο βρίσκεται σε “υψηλή ετοιμότητα” (CSIS).

2. Διπλωματικές Πιέσεις και Κυρώσεις

• Κίνα ως Κύριος Εισαγωγέας: Η Κίνα εισάγει το 75% του ιρανικού πετρελαίου (CNBC) και ασκεί πιέσεις για αποφυγή κρίσης.
• ΕΕ και JCPOA: Η λήξη της πυρηνικής συμφωνίας (JCPOA) το 2025 (Chatham House) ενδέχεται να οδηγήσει σε νέες κυρώσεις και επέκταση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.