Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού.
Η ετυμολογία της λέξεως βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Ο όρος επινοήθηκε κατά τον πέμπτο αιώνα π.Χ., στην κλασική Ελλάδα, και χρησιμοποιήθηκε κατ’ αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία, με τον Κλεισθένη να είναι ο ιδρυτής της πρώτης δημοκρατίας κατά το 508-507 π.Χ. μετά το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου, και τον Περικλή να συνεχίζει την παράδοση κατά τον χρυσό αιώνα των Αθηνών. Σήμερα, στην καθομιλουμένη, χρησιμοποιείται συνήθως κατ’ αντιδιαστολή με τον όρο δικτατορία.
Είναι πιθανό ο όρος «δημοκρατία» να επινοήθηκε από τους δυσφημιστές της που απέρριπταν την πιθανότητα μίας, ούτως ειπείν, «δημαρχίας». Οποιαδήποτε κι αν ήταν η αρχική απόχρωση, ο όρος υιοθετήθηκε από τους Αθηναίους δημοκρατικούς ώστε να δηλώνει «το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της συνέλευσης των εχόντων πολιτικών δικαιώματα». Η λέξη παρουσιάζεται στον Ηρόδοτο, αλλά ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 440-430 π.Χ. Δεν είναι σίγουρο ότι η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη στιγμή της γέννησης της δημοκρατίας, αλλά από το 460 π.Χ. γνωρίζουμε την ύπαρξη του ονόματος «Δημοκράτης», που προφανώς δόθηκε από τους γονείς στο παιδί τους ως ένδειξη δημοκρατικής νομιμότητας.
Μπορούμε να δούμε ότι ο ορισμός της δημοκρατίας, όπως δίνεται πιο πάνω, έχει τρία μέρη:
Η εξουσία πηγάζει από τον λαό. Αυτό σημαίνει, κι αν πάρουμε σαν δεδομένο ότι η λειτουργία του πολιτεύματος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την ύπαρξη κυβέρνησης, ότι για να είναι η κυβέρνηση δημοκρατική θα πρέπει να είναι δημοφιλής, ή τουλάχιστον να τυχαίνει της αποδοχής των πολιτών. Ή αλλιώς αντλεί τη νομιμότητα της από το λαό.
Η εξουσία ασκείται από τον λαό. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι ένα πολίτευμα δημοκρατικό θα πρέπει με κάποιους τρόπους να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες, τις διαδικασίες διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, πέρα των εκλογών ανάδειξης των οργάνων της πολιτείας, αυτό μπορεί να σημαίνει τη διενέργεια δημοψηφισμάτων.
Η εξουσία εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Αυτό σημαίνει ότι τα όργανα της πολιτείας που είναι φορείς εξουσίας (κυβέρνηση, βουλή κ.ο.κ.) πρέπει να υπηρετούν και να προασπίζουν τα συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας, και όχι π.χ. κάποιου εκτός της κοινωνίας ή π.χ. κάποιων μόνο τμημάτων της. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να επιδιώκουν την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Επίσης σημαίνει ότι ταυτόχρονα με την αρχή της πλειοψηφίας πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί που προασπίζουν τα συμφέροντα της μειοψηφίας.
Κατά μία κατηγοριοποίηση η δημοκρατία μπορεί να είναι έμμεση, όπως είναι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία αλλά και άμεση, όπως εκείνη της αρχαίας Αθήνας. Ιστορικά εμφανίστηκε πρώτα η δεύτερη και ακολούθησε, κατά την περίοδο του διαφωτισμού, η πρώτη. Η πρακτική του δημοψηφίσματος εμφυτεύει, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, στοιχεία άμεσης στην έμμεση δημοκρατία. Μία προσπάθεια ριζικότερης ανάμειξης των δύο, σε φιλελεύθερο συνήθως πλαίσιο, αποκαλείται συμμετοχική δημοκρατία.
Αναλυτική ταξινόμηση
Άμεση δημοκρατία
Συμμετοχική δημοκρατία
Ηλεκτρονική δημοκρατία
Αντιπροσωπευτική δημοκρατία
Φιλελεύθερη δημοκρατία
Κοινοβουλευτική δημοκρατία
Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Σύστημα Γουεστμίνστερ
Προεδρικό σύστημα
Προεδρική Δημοκρατία
Ημιπροεδρική Δημοκρατία
Λαϊκή δημοκρατία
Δημοκρατία με μια ματιά
Η δημοκρατία είναι πολίτευμα.
Η εξουσία στη δημοκρατία ασκείται από τον λαό.
Ξεκίνησε από την αρχαία Αθήνα.
Δημοκρατία σχετικές ειδήσεις:
Προκόπης Παυλόπουλος: Όταν πρόκειται για την υπεράσπιση της ειρήνης δεν είναι επιτρεπτό να υπάρχουν δισταγμοί
Προκόπης Παυλόπουλος: Μηνύματα προς «τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής μας, και πρωτίστως, τη μεγάλη ευρωπαϊκή μας οικογένεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση», αλλά και προς την Τουρκία, έστειλε σήμερα από την Πύλο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, όπου παρέστη στις εκδηλώσεις για τον εορτασμό της 192ης επετείου της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου.
Brexit: Τη Δευτέρα η απόφαση για πιθανή νέα ψηφοφορία – Διαδηλώσεις στο Λονδίνο για νέο δημοψήφισμα
Brexit: Ο υπουργός της κυβέρνησης που είναι αρμόδιος για τις σχέσεις με το Κοινοβούλιο, ο Τζέικομπ Ρις-Μογκ, δήλωσε πως η κυβέρνηση σχεδιάζει να θέσει τη συμφωνία σε συζήτηση και ψηφοφορία τη Δευτέρα.
Brexit: Εγκρίθηκε η συμφωνία – Ο Τζόνσον καλείται να εξασφαλίσει πλειοψηφία στη βρετανική Βουλή
Brexit: Έπειτα από πολλές ημέρες και νύχτες «εντατικών» διαπραγματεύσεων, οι διαπραγματευτές της ΕΕ και της Βρετανίας κατέληξαν σήμερα σε έναν συμβιβασμό.
Χαμός στη Βρετανία - Απορρίπτεται από όλους η συμφωνία για το Brexit
Brexit: Καταδίκασαν τη συμφωνία οι Εργατικοί, το βορειοιρλανδικό «DUP», το Σκοτσέζικο (SNP), ο Τζέρεμι Κόρμπιν, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και ο Νάιτζελ Φάρατζ
Brexit: Μία ανάσα πριν από την ιστορική συμφωνία E.E – Ηνωμένου Βασιλείου
Brexit: Την ελπίδα πως μια συμφωνία για το Brexit έχει οριστικοποιηθεί, ενώ διεξάγονται μαραθώνιες συνομιλίες στις Βρυξέλλες την παραμονή της Συνόδου Κορυφής, εξέφρασε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Κωστής Χατζηδάκης: “Ελπίζω ο Αλέξης Τσίπρας να αλλάξει στάση για την ψήφο των απόδημων”
Κωστής Χατζηδάκης: Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κάλεσε τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξει στάση, όσον αφορά το θέμα της ψήφου των απόδημων Ελλήνων.
Χάος στη Συρία: Τουλάχιστον εννέα άνθρωποι εκτελέστηκαν από φιλοτουρκικές πολιτοφυλακές
Χάος στη Συρία: Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «οι εννέα πολίτες εκτελέστηκαν σε χωριστά περιστατικά νότια της μεθοριακής πόλης Ταλ Αμπιάντ».
Κυπριακή ΑΟΖ: Σε εξέλιξη γαλλο-κυπριακή ναυτική άσκηση – Ποια μηνύματα στέλνει στην Τουρκία
Κυπριακή ΑΟΖ: Η Γαλλίδα υπουργός Άμυνας, Φλοράνς Παρλί και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κύπρου, Πρόδρομος Προδρόμου αναφέρθηκαν στη συγκεκριμένη άσκηση.