Δήμος Αθηναίων

Η ίδρυση της Πόλεως των Αθηνών χάνεται στην αχλύ του μύθου, καθώς είναι γενικά αποδεκτό ότι προϋπήρχε της Μυκηναϊκής Εποχής. To 1834 είναι έτος κατά το οποίο ανακηρύχθηκε σε πρωτεύουσα της Ελλάδος, αυξάνοντας έκτοτε ραγδαία τον πληθυσμό της και διαμορφώνοντας σταδιακά της σημερινά της όρια. Ο δήμος περιλαμβάνει το κλεινόν Άστυ, γνωστό ως ιστορικό κέντρο, έξι περιφερειακές δημοτικές ενότητες και χωροθετείται στην καρδιά της ομώνυμης μητροπολιτικής περιοχής.

Σύγχρονο πολεοδομικό κέντρο είναι η Ομόνοια, βόρεια της Ακροπόλεως, η οποία καθίσταται προσβάσιμη μέσω του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου και του μετρό στη στάση του υπόγειου δικτύου, μέσω του υπεραστικού σιδηροδρόμου στο Σταθμό των Αθηνών, καθώς και μέσω των Λεωφόρων Αθήνων, Πειραιώς και της Εθνικής Οδού Αθηνών-Λαμίας.

Η Πόλη των Αθηνών φημίζεται για τα ιστορικά της μνημεία, την οικονομική και πολιτική της δραστηριότητα -αποτελεί έδρα του Ελληνικού Κοινοβουλίου- τον πολιτισμό και τη φιλοξενία της, ενώ συνιστά δημοφιλή ευρωπαϊκό τουριστικό προορισμό καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Με την εφαρμογή της διοικητικής διαίρεσης Καλλικράτης το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο δήμο.

Ιστορία του δήμου

Ο δήμος Αθηναίων είναι ένας από τους παλαιότερους δήμους της σύγχρονης Ελλάδας. Συστάθηκε για πρώτη φορά με την διοικητική διαίρεση του 1833 και αποτέλεσε έναν από τους οκτώ δήμους στους οποίους διαιρέθηκε αρχικά η επαρχία Αττικής. Το 1840 εντάχθηκε στον δήμο και ο δήμος Αμαρυσσίας που καταργήθηκε, οπότε ο δήμος Αθηναίων απέκτησε έκταση παρόμοια με την έκταση του σημερινού πολεοδομικού συγκροτήματος της Αθήνας. Ο δήμος Αμαρυσσίας αποσπάστηκε ξανά από τον δήμο Αθηναίων το 1850 και επανεντάχθηκε το 1853.

Περίοδος 1912-1927

Με την εφαρμογή της διοικητικής διαίρεσης του 1912 ο δήμος Αθηναίων διατηρήθηκε ως διευρυμένος δήμος. Περιλάμβανε αρχικά τους οικισμούς Τράχωνες, Κουκουβάουνες, Μπραχάμι, Ηράκλειον, Αμαρούσιον, Νέα Λιόσια, Καρράς, Κηφισιά, Παλαιό Φάληρο και Χαλάνδρι. Το 1915 προσαρτήθηκε στον δήμο και το Καματερό το οποίο ανήκε μέχρι τότε στην Κοινότητα Αχαρνών. Το 1920 αναγνωρίστηκαν μέσα στα όρια του Δήμου Αθηναίων οι οικισμοί Βουλιαγμένη, Βούλα, Γέρακας, Χασάνι, Καισαριανή, Άγιος Ιωάννης Ρέντης, Ψυχικό, Αγία Βαρβάρα, Τζιτζιφιές, Μοσχάτο, Κουτσικάρι, Γαλάτσι, Πικροδάφνη, Πυριτιδοποιείο, Περιστέρι, Πεντέλη, Αγία Ελεούσα, Χαϊδάρι, Γλυφάδα, Καλογρέζα, Κατσιπόδι, Ανάλατος, Σκαραμαγκάς, Δαφνί, Άγιος Κοσμάς και Παράγκες.

Το 1925 αρχίζουν οι πρώτες αποσπάσεις οικισμών από τον δήμο Αθηναίων. Αρχικά αποσπάστηκαν οι οικισμοί Καλλιθέα, Ηράκλειο, Μαρούσι, Νέα Λιόσια, Άγιος Ιωάννης Ρέντης, Μπραχάμι, Παλαιό Φάληρο, Χαλάνδρι, Κηφισιά και Μοσχάτο, οι οποίοι συγκρότησαν τις ομώνυμες κοινότητες. Επίσης αποσπάστηκαν οι οικισμοί Τζιτζιφιές που προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Νέου Φαλήρου, Αγία Βαρβάρα, Κατσιπόδι, Άγιος Κοσμάς και Γλυφάδα που προσαρτήθηκαν στην Κοινότητα Μπραχαμίου και Αγία Ελεούσα που προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Καλλιθέας.

Περίοδος 1928-σήμερα

Το 1928 αναγνωρίστηκαν στα όρια του τότε δήμου Αθηναίων οι οικισμοί Βύρωνας, Νέα Ιωνία, Νέα Σφαγεία, Ώμορφη Εκκλησιά και Νέα Φιλαδέλφεια. Από αυτούς οι οικισμοί Βύρωνας, Νέα Ιωνία, Νέα Σφαγεία και Νέα Φιλαδέλφεια αποτέλεσαν ξεχωριστές κοινότητες το 1933. Επίσης την ίδια χρονιά αποσπάστηκαν οι οικισμοί Κουκουβάουνες, Καλογρέζα, Καισαριανή, Περιστέρι, Καματερό και Υμηττός που συγκρότησαν τις ομώνυμες κοινότητες καθώς και ο οικισμός Πυριτιδοποιείον που αποτέλεσε έδρα της κοινότητας Αιγάλεω. Στην τελευταία κοινότητα εντάχθηκαν επίσης οι οικισμοί Νέες Κυδωνίες, Κτήμα Αλεξάνδρου Λούμη, Σκαραμαγκάς, Νέες Φώκιες και Αγία Βαρβάρα, Αγία Ελεούσα , Σωτηράκι, Δαφνί και Χαϊδάρι. Τελευταία απόσπαση οικισμού από το Δήμο Αθηναίων ήταν αυτή του Γαλατσίου, που απετέλεσε ξεχωριστή κοινότητα το 1954.

Ο Δήμος περιλαμβάνει επτά δημοτικές κοινότητες, πρώην δημοτικά διαμερίσματα:

• Περιλαμβάνει το κέντρο των Αθηνών με το λεγόμενο εμπορικό τρίγωνο (Σύνταγμα – Ομόνοια – Μοναστηράκι, Πλάκα, Κολωνάκι – Λυκαβηττός, Εξάρχεια, Κουκάκι, Ιλίσια , Μακρυγιάννη). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 75.810 (2001: 100.936).
• Περιλαμβάνει τις Ν.Α. συνοικίες (Παγκράτι – Ανάκτορα, Ζάππειο – Μετς, Κυνοσάργους, Γούβα, Νέος Κόσμος, Δουργούτι). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 103.004 (2001: 126.932).
• Περιλαμβάνει τις Ν.Δ. συνοικίες (Αστεροσκοπείο, Πετράλωνα, Θησείο, Ρουφ, Βοτανικός). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 46.508 (2001: 54.794).
• Περιλαμβάνει τις Δ. συνοικίες (Κολωνός, Ακαδημία Πλάτωνος, Κολοκυνθού, Προφ. Δανιήλ, Σεπόλια, Νιρβάνα). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 85.629 (2001: 92.310).
• Περιλαμβάνει τις Β.Δ. συνοικίες από τα Κάτω Πατήσια μέχρι τον Προμπονά (Άγιος Ελευθέριος, Πατήσια, Ριζούπολη, Προμπονά). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 98.665 (2001: 105.539).
• Περιλαμβάνει τις βόρειες κεντρικές συνοικίες (Πλατεία Αμερικής, Πλατεία Αττικής, Κυψέλη, Νέα Κυψέλη, Άνω Κυψέλη). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 130.582 (2001: 162.366).
• Περιλαμβάνει τις Β.Α. συνοικίες (Νέα Φιλοθέη, Αμπελόκηποι, Γουδή, Κουντουριώτικα, Ερυθρός Σταυρός, Γηροκομείο, Πολύγωνο, Γκύζη). Πληθυσμός σύμφωνα με την απογραφή του 2011: 123.848 (2001: 146.289).