Ελευσίνα

Η Ελευσίνα έχει έκταση 20 km² και πληθυσμό 24.910 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Κατά την αρχαιότητα η Ελευσίνα αποτελούσε μαζί με την Αθήνα, την Ολυμπία, τους Δελφούς και τη Δήλο τις 5 ιερές πόλεις της Αρχαίας Ελλάδος και σε αυτήν κατέληγε η Ιερά Οδός. Η πόλη αναδείχθηκε ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το έτος 2021.

Η λέξη Ελευσίς-ίνος αναφέρεται για πρώτη φορά στον Ορφικό ύμνο «Δήμητρος Ελευσινίας, θυμίαμα στύρακα». Επιπλέον, ο Ησύχιος μας αναφέρει ότι το παλαιότερο όνομα της Ελευσίνας ήταν Σαισαρία. Σύμφωνα με το μύθο, η Σαισαρία ήταν η μικρότερη κόρη του βασιλιά Κελεού. Ο Κελεός αναφέρεται ως ο πρώτος Ιεροφάντης και ότι πρώτος χειροτόνησε τις κόρες του Ιέρειες της θεάς Δήμητρας. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, ο Κελεός ήταν ο οικιστής της Ελευσίνας, ο οποίος για να τιμήσει τον πατέρα, τον ήρωα Ελεύσινο, έδωσε το όνομά του στην πόλη.

Η λέξη Ελευσίνα είναι ομιλούν όνομα και προέρχεται από το ρήμα ελεύθω = έρχομαι. Δηλαδή ο τόπος της αφίξεως, του ερχομού, της παρουσίας, της αποκάλυψης. Έτσι και η λέξη Ελευσίς, με την ετυμολογία της και το μύθο της, μας δηλώνει την έλευση κάποιου σημαίνοντος γεγονότος, την έλευση της περιπλανώμενης Γης Μητέρας, για να φέρει το φως, την άνοιξη. Σε όλα τα αρχαία κείμενα η λέξη Ελευσίς δεν υπάρχει παρά μόνο σε συνάρτηση με τη θεά Δήμητρα ή στα Ελευσίνια Μυστήρια. Στην ελληνιστική εποχή από την πόλη άποικοι ίδρυσαν μια ομώνυμη πόλη πλάι στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και ένα χωριό Ελευσίς στην όαση του Φαγιούμ.

Στην αρχαιότητα η Ελευσίνα ήταν για 2000 χρόνια (1600 π.Χ.-400 μ.Χ.) μία από τις πέντε ιερές πόλεις με τα Ελευσίνια Μυστήρια να προσελκύουν προσκυνητές από όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Το όνομα της πόλης έγινε ακόμα πιο γνωστό χάρη στον μεγάλο τραγικό ποιητή Αισχύλο. Ακολούθησαν 14 αιώνες στη διάρκεια των οποίων η Ελευσίνα περιέπεσε σε αφάνεια.

Ενδεικτικό είναι ότι συγγραφείς της βυζαντινής εποχής την αναφέρουν ως “μικρό χωρίον”, ενώ λίγο πριν την τουρκοκρατία η περιοχή είχε ερημωθεί από τους πολέμους, τις επιδρομές και τις αιχμαλωσίες. Αυτή την εποχή εποικίστηκε από Αρβανίτες. Ευρωπαίοι περιηγητές την εποχή της οθωμανικής κυριαρχίας περιγράφουν την Ελευσίνα να έχει λιγοστούς κατοίκους και πολλά αρχαία ερείπια.

Νεότερα χρόνια

Το 1827 μετά την απελευθέρωση από την τουρκοκρατία και τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού κράτους, η Ελευσίνα ήταν μία μικρή πόλη των 250 κατοίκων, αρβανίτικης καταγωγής . Τη δεκαετία του 1860 η Ελευσίνα άρχισε να αλλάζει όψη με την ανέγερση νέων κατοικιών και με την εγκατάσταση σ’ αυτή περιστασιακών εμπόρων. Την αργόσυρτη πορεία της επιτάχυναν η κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής (1884) και η τομή του Ισθμού της Κορίνθου. Καθοριστική είναι η δεκαετία του 1880, όπου άρχισε η βιομηχανική ανάπτυξη. Ιδρύθηκε το Σαπωνοποιείο Χαριλάου (1875), η βιομηχανία τσιμέντου Titan (1902), τα οινοπνευματοποιεία Βότρυς (1906) και Κρόνος (1922).

Στην Ελευσίνα εγκαταστάθηκαν πολλές οικογένειες Μικρασιατών μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και δημιούργησαν τον συνοικισμό της Άνω Ελευσίνας, διπλασιάζοντας τον συνολικό πληθυσμό της και εμπλουτίζοντας την περιοχή πολιτισμικά και οικονομικά. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής (1941-1945) αναπτύχθηκε ισχυρή αντίσταση μέσα στην πόλη, στα εργοστάσια και το στρατιωτικό αεροδρόμιο. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μετακινήθηκαν στην Ελευσίνα εργαζόμενοι από όλα τα μέρη της Ελλάδας για να εργαστούν στις βιομηχανίες της περιοχής.

Η βιομηχανική δραστηριότητα, όμως, αναπτύχθηκε άναρχα πάνω στις αρχαιότητες και δίπλα στην περιοχή κατοικίας. Η ρύπανση του περιβάλλοντος πήρε μεγάλες διαστάσεις. Στον 21ο αιώνα, την εποχή της βιώσιμης ανάπτυξης, η αρχαιολογική ιστορία και η πρόσφατη βιομηχανική διαμόρφωσαν την εικόνα της σύγχρονης Ελευσίνας. Η ρύπανση χάρη και στους αγώνες των πολιτών έχει μειωθεί.Εγκατάσταση από τον Κόκκινος Αλέξανδρος της πλώρης του πλοίου “Αλεξάνδρα” στο παραλιακό μέτωπο της Ελευσίνας. Το 1962 ανακαλύφθηκε στην Ελευσίνα μία μεγάλη οικία ιερέων των χρόνων της ρωμαιοκρατίας.

Μουσεία-Μνημεία

• Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας
• Μουσείο Μικρασιατών Ελευσίνας
• Μνημείο Μικρασιάτισσας Μάνας στην Πλατεία Μικρασιατών της Ελευσίνας

Εκδηλώσεις

• Στις 23 Απριλίου πραγματοποιείται το πανηγύρι του Αγίου Γεωργίου στην ομώνυμη πλατεία με ελευσινιώτικους χορούς και η περιφορά της εικόνας του Αγίου Γεωργίου.
• Από τον Αύγουστο και για πολλές μέρες διοργανώνονται προς τιμήν του μεγάλου δραματικού ποιητή Αισχύλου τα λεγόμενα Αισχύλεια που περιλαμβάνουν: λογοτεχνικές βραδιές, αθλητικές εκδηλώσεις, εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις, προβολές ταινιών κ.ά.