Βρίσκεται γεωγραφικά στην Πελοπόννησο, και σύμφωνα με την εθνική απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 159.300 κατοίκων. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πύργος (οικισμός: 24.359 κάτοικοι, δημοτική κοινότητα: 25.180 κάτοικοι, δημοτική ενότητα (πρώην δήμος): 35.572 κάτοικοι).Ο νομός έχει έκταση 2,619 τ.χλμ και βρίσκεται στα βορειοδυτικά της Πελοποννήσου. Παλαιότερη διοικητική διαίρεση του νομού αποτελούσαν οι επαρχίες Ηλείας και Ολυμπίας.
Ιστορικά ο νομός Ηλείας περιλαμβάνει την επικράτεια των αρχαίων πόλεων-κρατών της Πίσσας, Τριφυλίας, Ακρώρειας και Ήλιδος. Το έδαφος του νομού είναι πεδινό και κατά 80% ημιορεινό, με λίγα όρη στα ανατολικά και νότια, όπως η Φολόη, που αποτελεί προέκταση του Ερύμανθου του οποίου ένα μέρος του κυρίου όγκου του εκτείνεται εντός του νομού, το όρος Λαπίθας και η Μίνθη. Κυριότεροι ποταμοί είναι ο Αλφειός και ο Πηνειός που στις ακτογραμμές έχουν δημιουργήσει λιμνοθάλασσες και σημαντικούς υδροβιότοπους, όπως η Στροφιλιά και του Καΐάφα.
![](data:image/svg+xml;charset=utf-8,<svg height="557" width="944" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" version="1.1"/>)
Ο νομός Ηλείας, από το 2011 και με την εφαρμογή του Προγράμματος «Καλλικράτης», αποτελεί την Περιφερειακή Ενότητα Ηλείας (με έδρα τον Πύργο) της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας. Με την συνένωση και συγχώνευση των δήμων από 22 σε 7 όπως προέβλεπε το Πρόγραμμα, οι νέοι δήμοι που προέκυψαν είναι οι:
- Ανδραβίδας – Κυλλήνης
- Ανδρίτσαινας – Κρεστένων
- Αρχαίας Ολυμπίας
- Ζαχάρως
- Ήλιδας
- Πηνειού
- Πύργου.
