Η ίδρυσή του βασίστηκε σε μία έμπνευση της τραγουδίστριας Αλεξάνδρας Τριάντη, η οποία είναι η ιδρύτρια του συλλόγου “Φίλοι της Μουσικής”. Το κτίριο του βρίσκεται στην Αθήνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και άνοιξε το 1991 με δύο αίθουσες, την “Χρήστος Λαμπράκης” και την “Δημήτρης Μητρόπουλος”.
Έχει σχεδιαστεί από τον Εμμανουήλ Βουρέκα και τον Ηλία Σκρουμπέλο και άρχισε να κατασκευάζεται το 1976 από τo σύλλογο “Οι Φίλοι της Μουσικής”. Θεωρείται ένας από τους διασημότερους χώρους παγκοσμίως τόσο για την κλασική όσο και για την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Κάθε χρόνο, ο οργανισμός του Μεγάρου διοργανώνει συνολικά περίπου 500 παραστάσεις όλων των ειδών.
Χώροι
- Η αίθουσα “Χρήστος Λαμπράκης” (πρώην “Φίλων της Μουσικής”) έχει χωρητικότητα 1.961 ατόμων και χρησιμοποιείται για ρεσιτάλ, συναυλίες, όπερες αλλά και συνέδρια. Σχεδιάστηκε από τον Αυστριακό μελετητή ήχου Χάινριχ Κάινχολτς, ενώ φιλοξενεί το μεγαλύτερο εκκλησιαστικό όργανο στην Ελλάδα με 6.080 αυλούς το οποίο κατασκευάστηκε από την γερμανική εταιρία Klais Orgelbau.
- Η αίθουσα “Αλεξάνδρα Τριάντη” έχει χωρητικότητα 1.750 ατόμων και χρησιμοποιείται για επιστημονικά συνέδρια, μουσικές, χορευτικές, λυρικές και θεατρικές εκδηλώσεις, ενώ διαθέτει 4 εναλλακτικές σκηνές, φουαγιέ, καμαρίνια, αποθήκες, τεχνικούς και κοινόχρηστους χώρους. Χωροταξικά, η αίθουσα έχει κατασκευαστεί με τέτοιο τρόπο προκειμένου να επικοινωνεί με το αίθριο.
- Η αίθουσα “Δημήτρης Μητρόπουλος” έχει χωρητικότητα 450 ατόμων και χρησιμοποιείται συνήθως για παραστάσεις μουσικής δωματίου, χορού, ατομικά ρεσιτάλ αλλά και όπερας. Η δομή της αίθουσας βασίζεται για προδιαγραφές στούντιο ηχογραφήσεων και έτσι η ακουστική του χώρου είναι εξαιρετική.
- Η αίθουσα “Νίκος Σκαλκώτας” έχει χωρητικότητα 400 ατόμων και αποτελεί κέντρο διεξαγωγής εκδηλώσεων υψηλών απαιτήσεων όπως επιστημονικά συνέδρια, διαλέξεις, λυρικές και θεατρικές εκδηλώσεις.
Από τις αρχές του 2016, το Μέγαρο κρατικοποιήθηκε με τροπολογία που κατατέθηκε στην Βουλή. Η ελληνική κυβέρνηση ελέγχει την πλειοψηφία του διοικητικού συμβουλίου του και παράλληλα με την μεταβίβαση της ακίνητης περιουσίας του, μεταβιβάζονται στο ελληνικό δημόσιο και οι υπέρογκες δανειακές υποχρεώσεις του Μεγάρου. Σκοπός των μεταρρυθμίσεων αυτών είναι η οικονομική βιωσιμότητα του οργανισμού. Το 2018, σε συνέντευξή του, ο συγγραφέας Μίμης Ανδρουλάκης πρότεινε την πρόσθετη ονοματοδοσία του κτιρίου ως “Μέγαρο Μουσικής – Μίκης Θεοδωράκης“.