Μεσολόγγι

Το Μεσολόγγι, η Ιερά πόλις όπως έχει αποκληθεί, έχει ταυτιστεί περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ελληνική πόλη με τον Αγώνα του 1821. Η πύλη της Εξόδου, ο χωματένιος φράχτης, ο κήπος των Ηρώων με τον τύμβο, όπου έχουν ταφεί οστά αγωνιστών, ανδριάντες και προτομές αγωνιστών και φιλελλήνων, όπως του Μάρκου Μπότσαρη, του Κυριάκου Μαυρομιχάλη και του Λόρδου Βύρωνα αποτελούν ορισμένα μόνο από τα τεκμήρια του ρόλου που διαδραμάτισε η πόλη στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Η Δημοτική Πινακοθήκη, η οποία στεγάζεται στο Δημαρχείο, φιλοξενεί μόνιμα συλλογή πινάκων Ελλήνων και ξένων ζωγράφων του 19ου και 20ου αι., λιθογραφίες και διάφορα αντικείμενα σχετιζόμενα με το 1821: φύλλα των Ελληνικών Χρονικών του Μάγερ, αντικείμενα του Βύρωνα, ο οποίος πέθανε στο Μεσολόγγι κ.ά.

Στα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου υπάρχουν τα ερείπια της Πλευρώνας («Ασφακοβούνι»), μίας πόλης η οποία αναφέρεται στα έργα του Ομήρου. Συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο και καταστράφηκε από τον Δημήτριο τον Αιτωλικό. Η νέα πόλη, η οποία χτίστηκε στα ερείπια της παλιάς, ήταν μία από τις πιο σημαντικές της Αιτωλίας και είχε 30 πύργους και 7 πύλες. Τα ερείπια ενός αρχαίου θεάτρου ακόμη υπάρχουν. Το όνομα Μεσολόγγι πρωτοαναφέρθηκε από τον Βενετό Παρούτα (ιταλικά. Paruta), ο οποίος περιέγραφε την ναυμαχία του Λεπάντο κοντά στη Ναύπακτο. Αρκετές ιστορικές πηγές αναφέρουν πως το όνομα Μεσολόγγι προέρχεται από την ένωση των δύο ιταλικών λέξεων, Μezzo/messo και langi το οποίο σημαίνει «ένα μέρος εν μέσω λιμνών» ή «ένα μέρος που περιβάλλεται από λίμνες». Από τον συνοικισμό των ψαράδων που διέμειναν εκεί σχηματίστηκε ένα μικρό ναυτικό κέντρο, το οποίο μέσα σε λίγες δεκαετίες εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό λιμάνι. Το 1726 ιδρύθηκε στο Μεσολόγγι το υποπροξενείο της Βενετίας με πρώτο πρόξενο τον Νάξιο Σπυρίδωνα Μπαρότση.

Με την έκρηξη της επανάστασης του 1770 (Ορλωφικά), συγκροτήθηκε στο Μεσολόγγι προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Παλαμά. Οι συνέπειες αυτής της ενέργειας ήταν δραματικές, αφού τον Απρίλιο του ιδίου έτους ο στόλος του Μεσολογγίου καταστράφηκε, η πόλη πυρπολήθηκε και οι Μεσολογγίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να καταφύγουν στα Επτάνησα. Μετά την λήξη των εχθροπραξιών, οι κάτοικοι επέστρεψαν, ανοικοδόμησαν την πόλη τους και επανίδρυσαν τον στόλο τους, ο οποίος δοκιμάστηκε ακόμη μία φορά στα χρόνια του Αλή πασά. Το Μεσολόγγι επαναστάτησε ξανά στις 20 Μαΐου του 1821 και ήταν μία από τις κύριες Ελληνικές δυνάμεις στον απελευθερωτικό αγώνα.

Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στις επιθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το 1822 (Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου) και το 1823 (Δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγιού). Η τρίτη επίθεση ξεκίνησε στις 15 Απριλίου του 1825 από τον Κιουταχή, του οποίου ο στρατός αριθμούσε 30.000 άντρες και αργότερα ενισχύθηκε με άλλους 10.000, οι οποίοι καθοδηγούνταν από τον Ιμπραήμ. Μεταξύ του οθωμανικού στρατού υπήρχαν και 3.000 Μιρδίτες, δηλαδή καθολικοί από τη Βόρεια Αλβανία (αναφερόμενοι στα σχετικά δημοτικά ως “Λατίνοι”), και 700 Ρώσοι Κοζάκοι του Ντον.

Η Έξοδος του Μεσολογγίου

Μετά την κυρίευση της νησίδας Βασιλάδι, οι κάτοικοι του οποίου κατέφυγαν στο Μεσολόγγι επιτείνοντας με τη μετακίνησή τους το επισιτιστικό πρόβλημα της πόλης ο Ιμπραήμ επεδίωξε να εξαντλήσει τους πολιορκημένους με αποκοπή όλων των οδών επικοινωνίας και εφοδιασμού. Ο Μιαούλης δεν κατάφερε παρά τις προσπάθειες του αυτή τη φορά να λύσει τον αποκλεισμό και να ανεφοδιάσει το Μεσολόγγι με τρόφιμα και όπλα. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, αν και ανέλαβε να επιτεθεί από τις πλαγιές του Ζυγού, ελπίζοντας να δημιουργήσει αντιπερισπασμό στους πολιορκητές, τελικά δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει την υπόσχεσή του, αφού ο Ιμπραήμ είχε πληροφορηθεί τα σχέδια των πολιορκημένων από αυτόμολο ξένο.

Έτσι, τη νύχτα της 10ης Απριλίου 1826 οργάνωσαν τις δυνάμεις σε τρία σώματα, υπό την αρχηγία του Νότη Μπότσαρη, Δημητρίου Μακρή και Κίτσου Τζαβέλα στο μέσο του τριγώνου, που θα σχημάτιζαν αυτές οι δυνάμεις, τοποθετήθηκαν τα γυναικόπαιδα. Ο αιφνιδιασμός του Ιμπραήμ προκάλεσε μεγάλη σύγχυση στην άλλη πλευρά και ο άνισος αγώνας που επακολούθησε απέβη συντριπτικός. Η πρωτοπορία ωστόσο του σώματος της Εξόδου προχώρησε, διασχίζοντας τις τουρκικές τάξεις και φθάνοντας αποδεκατισμένo στις πλαγιές του Ζυγού και από εκεί στην Άμφισσα.

Η έξοδος του Μεσολογγίου, αν εξαιρέσει κανείς τον αριθμό των θυμάτων της, επέδρασε θετικά στην εξέλιξη του ελληνικού απελευθερωτικού πολέμου. Στη Γαλλία, στην Ελβετία, στη Γερμανία, στην Αγγλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες σημειώθηκαν εκδηλώσεις συμπάθειας και φιλελληνισμού. Δεν έλειψε και η έκδοση ποιημάτων, θεατρικών έργων, άρθρων, λόγων, εράνων και λοιπών διπλωματικών ενεργειών. Το Μεσολόγγι παρέμεινε υπό την τουρκική κυριαρχία για περίπου 3 χρόνια, ενώ στις 2 Μαΐου 1829 η πόλη παραδόθηκε με συνθήκη στο νέο ελληνικό κράτος.

Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου

• Η αβαθής (0,45 – 1,65 μ.) λιμνοθάλασσα της Δυτικής Στερεάς Ελλάδας είναι η σημαντικότερη από αυτές που σχηματίζονται λόγω των προσχώσεων των ποταμών Ευήνου και Αχελώου.
• Η περιοχή φημίζεται για την πλούσια πτηνοπανίδα και ιχθυοπανίδα της.
• Τα ρηχά νερά της βοηθούν στην ανάπτυξη πλούσιας χλωρίδας από γύκη και θαλάσσια μακρόφυτα, που αποτελούν τροφή για δεκάδες χιλιάδες πάπιες, βουτηχτές, τσικνιάδες, κορμοράνους, γλάρους ενώ τακτική είναι η παρουσία αρπακτικών πτηνών, όπως ο ψαλιδιάρης και βασιλαετός (Aquila heliaca).
• Το Μεσολόγγι είναι γνωστό για τα αλιευτικά του προϊόντα, ιδιαίτερα το φημισμένο αυγοτάραχο, του κέφαλου μιας και η παρακείμενη λιμνοθάλασσα είναι ιδανικό μέρος για ιχθυοκαλλιέργειες.
• Η λιμνοθάλασσα με τις γραφικές «πελάδες» της -τα μικρά ξύλινα σπιτάκια πάνω σε πασσάλους, μέσα στο νερό- προστατεύεται από την γνωστή Συνθήκη Ραμσάρ επικυρωμένη στη Ελλάδα από το 1974 και αποτελεί περιβαλλοντικό πάρκο και οικοσύστημα.