Πλατεία Ομονοίας

Η Πλατεία Ομονοίας αποτελεί κόμβο των οδών Πανεπιστημίου, Σταδίου, Αθηνάς, Πειραιώς, Αγ. Κωνσταντίνου και 3ης Σεπτεμβρίου.  Η πλατεία διαμορφώνεται το 1846 και αρχικά παίρνει το όνομα Πλατεία Ανακτόρων, ίσως επειδή στο αρχικό πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας το 1834 (1833;) που έγινε από τους αρχιτέκτονες Σταμάτη Κλεάνθη και Έντουαρτ Σάουμπερτ προόριζε το συγκεκριμένο χώρο για την ανέγερση των Ανακτόρων.

Στη συνέχεια προς τιμήν του Βασιλιά Όθωνα η πλατεία μετονομάστηκε σε Πλατεία Όθωνος για να λάβει τελικώς το σημερινό της όνομα ως Πλατεία Ομονοίας το 1862, όταν στο χώρο αυτό δόθηκε όρκος «ομονοίας» από τους αρχηγούς των αντιπάλων πολιτικών παρατάξεων της εποχής οι οποίες είχαν προκαλέσει αιματηρές ταραχές στη χώρα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα η πλατεία δενδροφυτεύεται, κατασκευάζεται στο κέντρο της πολυγωνική εξέδρα μουσικής, φωταγωγείται και αποτελεί κέντρο κοσμικής κίνησης, καθώς πέραν από αφετηρία του σιδηροδρόμου, η είσοδος του οποίου ήταν στην οδό Αθηνάς, περιμετρικά της υπάρχουν σημαντικά ξενοδοχειακά κτήρια και τα παγκάκια της δίνουν τη δυνατότητα ανάπαυσης στους περιπατητές της αγοράς.

Από το 1925 έως το 1930 η πλατεία ανασκάπτεται και η δημιουργία του υπόγειου σταθμού του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου Πειραιώς – Αθηνών γίνεται η αιτία της ανάπλασης της. Η Πλατεία Ομονοίας γίνεται κυκλική, μαρμάρινα κιγκλιδώματα τοποθετούνται στις εισόδους του υπόγειου σταθμού, η όψη της πλησιάζει τα ευρωπαϊκά πρότυπα και η ευρύτερη περιοχή αρχίζει να αποκτά σημαντικό εμπορικό χαρακτήρα. Η χρήση του σταθμού στην Ομόνοια (Αθήνα) δημιουργεί την ανάγκη κατασκευής υπόγειου εξαερισμού και το 1931 ο Δήμαρχος Αθηναίων Σπύρος Μερκούρης ανακοινώνει την ανάπλαση της πλατείας στην οποία οι τρύπες των αεραγωγών προβλεπόταν να καλυφθούν με τη μορφή ψηλών κιόνων στη βάση των οποίων θα τοποθετούνταν αγάλματα των εννέα Μουσών. Αντί των εννέα Μουσών της μυθολογίας τοποθετήθηκαν οκτώ αγάλματα για λόγους συμμετρίας και έστω κι αν το πρόβλημα του εξαερισμού του υπόγειου σταθμού είχε καλυφθεί το αισθητικό αποτέλεσμα της πλατείας δεν ικανοποίησε τους Αθηναίους, γεγονός που οδήγησε στην αποξήλωση των Μουσών.

Η δεκαετία του ’50 αποτελεί χρόνο εκσυγχρονισμού για όλη την Αθήνα και βεβαίως και για την Ομόνοια. Το 1954 γίνεται διαρρύθμιση στον υπόγειο χώρο του σταθμού όπου κατασκευάζεται μια υπόγεια πλατεία με τράπεζες, ταχυδρομείο και καταστήματα, ενώ κατασκευάζονται και οι πρώτες κυλιόμενες σκάλες. Το 1958 διεξάγεται διαγωνισμός από το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Δημοσίων Έργων για την ανάπλαση της Πλατείας Ομονοίας τον οποίο κερδίζουν ο γλύπτης Γιώργος Ζογγολόπουλος και ο αρχιτέκτονας Κώστας Μπίτσιος. Η πρόταση των Ζογγολόπουλου και Μπίτσιου περιλαμβάνει μια κυκλική υδάτινη γλυπτική σύνθεση στο κέντρο της οποίας υπάρχει το αφαιρετικό γλυπτό «Ποσειδώνας» του Γιώργου Ζογγολόπουλου.

Η πλατεία αναδιαμορφώνεται, χωρίς το γλυπτό, και τα «σιντριβάνια της Ομόνοιας» γίνονται τοπόσημο της πόλης, ενώ η πλατεία αποτυπώνεται πολλάκις στον ελληνικό κινηματογράφο. Το 1988 η πλατεία μεταμορφώνεται για μια ακόμη φορά, ενώ διατηρεί την κυκλική της μορφή, γρασίδι, λουλούδια καθώς και φοίνικες περιμετρικά να την καλύπτουν παρ’όλα αυτά στο κέντρο της τοποθετείται το γλυπτό «Δρομέας» του γλύπτη Κώστα Βαρώτσου.

Το 2004 η Ελλάδα θα είναι η χώρα τέλεσης των Ολυμπιακών Αγώνων και η Αθήνα μεταμορφώνει. Η “αυλαία” για την στρογγυλή πλατεία Ομονοίας με το σιντριβάνι και τον “Δρομέα” στο κέντρο της θα πέσει το 1992 όταν η πλατεία χάνει το πράσινο και το “Δρομέα” και ένας καινούριος σχεδιασμός ξεκινά. Με πρόγραμμα που εφαρμόζεται από το 2001 από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ), την Αττικό Μετρό, την Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων (ΕΑΧΑ) και τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Αθήνας (ΟΑΣΑ), το ιστορικό κέντρο της πόλης αναβαθμίζεται και η Πλατεία Ομονοίας αποκτά παραλληλόγραμμο σχήμα, οι κυκλοφοριακές συνθήκες αλλάζουν και οι όψεις των κτηρίων που την περιβάλλουν αποκαθίστανται. Η αλλαγή του σχήματος της πλατείας επιτρέπει τη σημαντική αύξηση της επιφάνειάς της και έχει στόχο την απόδοση μεγαλύτερου χώρου κυκλοφορίας στους πεζούς. Στη νέα πλατεία τοποθετείται το γλυπτό «Πεντάκυκλο» του Γιώργου Ζογγολόπουλου με το οποίο ο διεθνούς φήμης Έλληνας γλύπτης έλαβε μέρος στη Μπιενάλε Βενετίας το 2001.

• Το 2015 με το πρόγραμμα “RE-THINK Athens” – «ΞΑΝΑ- ΣΚΕΨΟΥ την Αθήνα» η Πλατεία Ομονοίας προβλέπεται να αναδιαμορφωθεί.
• Το πρόγραμμα πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Υπουργείου Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων (ΥΠΥΜΕΔΙ), του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), του Υπουργείου Πολιτισμού Τουρισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΤ) και των φορέων Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Αθήνας (ΟΡΣΑ), Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας (ΕΑΧΑ), Αττικό Μετρό, Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθήνας (ΟΑΣΑ).
• Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης ανέλαβε τις δαπάνες του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και των απαιτούμενων μελετών για το έργο.