Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου η εξουσία πηγάζει από τον λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντα του λαού.
Η ετυμολογία της λέξεως βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» (το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος» (δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Ο όρος επινοήθηκε κατά τον πέμπτο αιώνα π.Χ., στην κλασική Ελλάδα, και χρησιμοποιήθηκε κατ’ αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία, με τον Κλεισθένη να είναι ο ιδρυτής της πρώτης δημοκρατίας κατά το 508-507 π.Χ. μετά το τέλος της τυραννίας του Πεισίστρατου, και τον Περικλή να συνεχίζει την παράδοση κατά τον χρυσό αιώνα των Αθηνών. Σήμερα, στην καθομιλουμένη, χρησιμοποιείται συνήθως κατ’ αντιδιαστολή με τον όρο δικτατορία.
Είναι πιθανό ο όρος «δημοκρατία» να επινοήθηκε από τους δυσφημιστές της που απέρριπταν την πιθανότητα μίας, ούτως ειπείν, «δημαρχίας». Οποιαδήποτε κι αν ήταν η αρχική απόχρωση, ο όρος υιοθετήθηκε από τους Αθηναίους δημοκρατικούς ώστε να δηλώνει «το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρίσκεται στα χέρια της συνέλευσης των εχόντων πολιτικών δικαιώματα». Η λέξη παρουσιάζεται στον Ηρόδοτο, αλλά ίσως δεν χρησιμοποιήθηκε πριν το 440-430 π.Χ. Δεν είναι σίγουρο ότι η λέξη χρησιμοποιήθηκε από τη στιγμή της γέννησης της δημοκρατίας, αλλά από το 460 π.Χ. γνωρίζουμε την ύπαρξη του ονόματος «Δημοκράτης», που προφανώς δόθηκε από τους γονείς στο παιδί τους ως ένδειξη δημοκρατικής νομιμότητας.
Μπορούμε να δούμε ότι ο ορισμός της δημοκρατίας, όπως δίνεται πιο πάνω, έχει τρία μέρη:
Η εξουσία πηγάζει από τον λαό. Αυτό σημαίνει, κι αν πάρουμε σαν δεδομένο ότι η λειτουργία του πολιτεύματος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την ύπαρξη κυβέρνησης, ότι για να είναι η κυβέρνηση δημοκρατική θα πρέπει να είναι δημοφιλής, ή τουλάχιστον να τυχαίνει της αποδοχής των πολιτών. Ή αλλιώς αντλεί τη νομιμότητα της από το λαό.
Η εξουσία ασκείται από τον λαό. Αυτό σημαίνει ότι για να είναι ένα πολίτευμα δημοκρατικό θα πρέπει με κάποιους τρόπους να εξασφαλίζει τη συμμετοχή των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες, τις διαδικασίες διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων. Για παράδειγμα, πέρα των εκλογών ανάδειξης των οργάνων της πολιτείας, αυτό μπορεί να σημαίνει τη διενέργεια δημοψηφισμάτων.
Η εξουσία εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Αυτό σημαίνει ότι τα όργανα της πολιτείας που είναι φορείς εξουσίας (κυβέρνηση, βουλή κ.ο.κ.) πρέπει να υπηρετούν και να προασπίζουν τα συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας, και όχι π.χ. κάποιου εκτός της κοινωνίας ή π.χ. κάποιων μόνο τμημάτων της. Για παράδειγμα, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι πρέπει να επιδιώκουν την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Επίσης σημαίνει ότι ταυτόχρονα με την αρχή της πλειοψηφίας πρέπει να υπάρχουν μηχανισμοί που προασπίζουν τα συμφέροντα της μειοψηφίας.
Κατά μία κατηγοριοποίηση η δημοκρατία μπορεί να είναι έμμεση, όπως είναι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία αλλά και άμεση, όπως εκείνη της αρχαίας Αθήνας. Ιστορικά εμφανίστηκε πρώτα η δεύτερη και ακολούθησε, κατά την περίοδο του διαφωτισμού, η πρώτη. Η πρακτική του δημοψηφίσματος εμφυτεύει, έστω και σε περιορισμένο βαθμό, στοιχεία άμεσης στην έμμεση δημοκρατία. Μία προσπάθεια ριζικότερης ανάμειξης των δύο, σε φιλελεύθερο συνήθως πλαίσιο, αποκαλείται συμμετοχική δημοκρατία.
Αναλυτική ταξινόμηση
Άμεση δημοκρατία
Συμμετοχική δημοκρατία
Ηλεκτρονική δημοκρατία
Αντιπροσωπευτική δημοκρατία
Φιλελεύθερη δημοκρατία
Κοινοβουλευτική δημοκρατία
Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Σύστημα Γουεστμίνστερ
Προεδρικό σύστημα
Προεδρική Δημοκρατία
Ημιπροεδρική Δημοκρατία
Λαϊκή δημοκρατία
Δημοκρατία με μια ματιά
Η δημοκρατία είναι πολίτευμα.
Η εξουσία στη δημοκρατία ασκείται από τον λαό.
Ξεκίνησε από την αρχαία Αθήνα.
Δημοκρατία σχετικές ειδήσεις:
Παναγιωτόπουλος για ελληνοτουρκικά: Κανένας διάλογος με Τουρκία όσο το Oruc Reis συνεχίζει τις έρευνες
Νίκος Παναγιωτόπουλος: Ο υπουργός Άμυνας παρουσίασε τις βασικές στρατηγικές κατευθύνσεις της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη όσον αφορά τη θωράκιση των Ενόπλων Δυνάμεων και ανέλυσε την κατάσταση που έχει προκληθεί στην Ανατολική Μεσόγειο εξαιτίας της τουρκικής παραβατικής συμπεριφοράς.
Αιχμές Μητσοτάκη κατά Τουρκίας - «Υπονομεύει το ΝΑΤΟ με τις προκλήσεις της»
Μητσοτάκης συνέλευση ΝΑΤΟ: Ο πρωθυπουργός έστειλε νέο μήνυμα προς την Τουρκία στην ομιλία του στην 66η Ετήσια Σύνοδο της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΝΑΤΟ.
Χρήστος Σπίρτζης: Να δώσει εξηγήσεις ο κ. Χρυσοχοΐδης για την αστυνομοκρατία και τον ακροδεξιό κατήφορο
Χρήστος Σπίρτζης: Ο Τομεάρχης Προστασίας του Πολίτη με δήλωση του κάλεσε τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη για τις σκηνές αστυνομικής βίας στην επέτειο του Πολυτεχνείου.
Χαρίτσης: Να αφεθούν ελεύθερα τα μέλη του ΚΚΕ που προσήχθησαν
Πολυτεχνείο προσαγωγές: Ο βουλευτής Μεσσηνίας και κοινοβουλευτικός του ΣΥΡΙΖΑ κατήγγειλε την αστυνομική καταστολή στην Πανεπιστημίου και στη Σταδίου και ζήτησε να αφεθούν ελεύθεροι οι προσαχθέντες.
Νάσος Ηλιόπουλος: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μετατρέπει την υγειονομική κρίση σε κρίση δημοκρατίας
Νάσος Ηλιόπουλος: «Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, συνειδητά και για μικροκομματικό όφελος, επιλέγει να μετατρέψει την υγειονομική κρίση και την αποτυχία της να στηρίξει την οικονομία, σε κρίση δημοκρατίας», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό «Στο Κόκκινο 105,5».